Dlaczego odpowiednia wilgotność jest ważna w inkubacji jaj?

W czasie inkubacji jaja powinny mieć zapewnione optymalne warunki, ponieważ to właśnie od nich będzie uzależniony wynik naszego lęgu. Obok właściwej higieny, temperatury oraz wentylacji bardzo duże znaczenie ma również odpowiednia wilgotność. Ten ostatni czynnik jest niestety często ignorowany, co doprowadza do nadmiernej utraty wagi jajek wylęgowych. W niniejszym tekście tłumaczymy znaczenie poziomu wilgotności dla procesu inkubacji jaj.

Odpowiednia wilgotność a proces inkubacji jaj

W czasie inkubacji jaja powinny utracić około 12% swojej początkowej masy – odpowiada za to właśnie poziom wilgotności. Może się to wydawać mało intuicyjne, dlatego wyjaśnimy działanie tego procesu w kontekście tego, jak zbudowane jest jajko. Otóż każde z nich posiada skorupkę o porowatej powierzchni – znajdujące się w niej mikropory, czyli otwory o średnicy mniejszej niż 2 nm (nanometr to jedna milionowa milimetra), odpowiadają za wymianę gazową. Jajko „oddycha”, oddając tym samym zgromadzoną w swoim wnętrzu wodę i zastępując jej miejsce pobieranym z otoczenia tlenem.

W efekcie tego procesu stopniowo powiększa się pęcherz powietrzny (zlokalizowany w spłaszczonym końcu jajka) – jeżeli zachowamy właściwy poziom wilgotności, to pod koniec inkubacji komora powinna zajmować około ⅓ wnętrza jajka. Dlaczego rozmiar przestrzeni powietrza ma tak duże znaczenie? Znajdujący się w niej tlen pozwoli pisklęciu na zaczerpnięcie pierwszego oddechu, a przy okazji ułatwi obracanie i zajęcie właściwej pozycji do klucia.

Do czego prowadzi zbyt duża lub zbyt mała wilgotność?

Zbyt wysoki poziom wilgotności w inkubatorze do wylęgu jaj doprowadzi do zakłócenia parowania wodnego – w efekcie jajko nie będzie oddawało wody do otoczenia, tylko zacznie ją pobierać. Z tego powodu rozmiar komory powietrznej może okazać się niewystarczający, przez co pisklę będzie miało zbyt mało miejsca, by przebić skorupę, oraz zabraknie mu zapasu tlenu umożliwiającego swobodne oddychanie. Taki błąd sprawi więc, że zarodek zamrze zaraz przed swoim wykluciem. Jak zweryfikować, czy to właśnie zbyt duża wilgotność przyczyniła się do słabego wyniku lęgu? Wystarczy sprawdzić wnętrze jajka – przy wysokim stopniu wilgotności pisklę będzie się kleiło.

W drugim scenariuszu, czyli przy zbyt niskim poziomie wilgotności, dojdzie do zbyt dużego wyschnięcia skorupki i błony jajka, a tym samym zbyt dużej utraty masy początkowej całego jaja. Wzmożony proces parowania może doprowadzić do przyklejenia się pisklęcia do wewnętrznej strony skorupki – wówczas młode nie będzie w stanie się obrócić i opuścić jajka. Mała wilgotność może też sprawić, że pisklę rozwinie się w sposób nieproporcjonalny do rozmiaru pęcherza powietrza:

Takie osobniki będą zauważalnie słabsze, przez co mogą zamrzeć zarówno przed, w trakcie, jak i zaraz po wykluciu – dodaje specjalista reprezentujący firmę Bio-Eggs z Krakowa, która zajmuje się dystrybucją urządzeń do hodowli drobiu.

Jak kontrolować poziom wilgotności?

W przypadku małych inkubatorów domowych konieczne jest samodzielne monitorowanie poziomu wilgotności oraz jego regulacja. W tym celu wykorzystuje się specjalne narzędzie pomiarowe, czyli wilgotnościomierz (zwany również higrometrem). Zmiana wilgotności jest możliwa dzięki uzupełnianiu zapasów wody na tackach oraz przeznaczonych do tego pojemnikach.

Nowoczesne inkubatory przemysłowe są najczęściej wyposażone w zaawansowane i w pełni zautomatyzowane systemy utrzymywania wilgotności np. Humisonic. Zadaniem hodowcy jest więc tylko sprawdzanie pomiarów wyświetlanych na cyfrowych wskaźnikach oraz bieżące uzupełnianie zbiorników wody.

Warto zaznaczyć, że wilgotność w inkubatorze powinna zostać zwiększona w II etapie inkubacji, czyli tzw. fazie klucia (ostatnie 3 dni całego procesu). Dzięki temu unikniemy wyschnięcia błon w czasie wykluwania się pisklęcia – zbyt niski poziom wilgotności może bowiem sprawić, że tkanki staną się twarde, utrudniając lub nawet uniemożliwiając młodym ich przebicie. Aby tego uniknąć, poziom wilgotności powinien wynosić 60%.